Zamrznuto pomirenje

„U Prijedoru, gradu u kojem živim, ratni događaji i miris rata osjetili su se mnogo ranije nego u drugim dijelovima Bosne i Hercegovine. Prvo su srušene legalne vlasti. U aprilu su legalne vlasti srušene, a Srpska demokratska stranka, uz pomoć vojske i policije, preuzela potpunu kontrolu nad svim sferama života. Ubrzo su se pojavile kontrolne tačke u gradu s ljudima u raznim vojnim uniformama koji su potpuno kontrolisali kretanje po gradu. Tih dana sam prolazila kroz najgore što mi se moglo desiti. Naravno, to nije bilo ništa u poređenju s onim što ću kasnije proći.“ – rekla je Nusreta Sivac, bosanska aktivistkinja za žene preživjele seksualno nasilje tokom rata.

Procjenjuje se da je tokom rata u Bosni i Hercegovini silovano ili seksualno zlostavljano oko 20.000 do 50.000 žena, djevojčica i muškaraca. Gotovo tri decenije prošle su od kraja rata, a Bosna i Hercegovina nije uspostavila efikasan sistem reparacija za preživjele, kako bi adekvatno odgovorila na njihove potrebe. Bosna i Hercegovina, kao i druge zemlje svijeta, još uvijek nije uspostavila pravni okvir koji bi se bavio pravima i potrebama djece rođene iz rata.

Film „Bosna: Zamrznuto pomirenje | Off The Grid“ prikazuje trenutnu i realističnu situaciju i civilnih žrtava rata i djece rođene iz rata, kao i građana uopšte koji žive u vremenu zamrznutog konflikta bez adekvatnog napretka.

„Silovanje kao ratni zločin korišteno je kao sredstvo ratovanja, a u tom smislu to je važna prevencija za buduće ratove u kojima se nadam da neće biti korišteno. Mali broj slučajeva se istražuje, iako tužioci u BiH i šire imaju dovoljno informacija koje su dobili od Međunarodnog tribunala.“ – rekla je advokatica Vasvija Vidović.

Seksualno nasilje tokom rata bilo je sistematsko i institucionalizirano, što je potvrđeno presudama Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju. Bosna i Hercegovina je i dalje daleko od toga da preživjelima pruži adekvatne, brze i efikasne mjere reparacije koje bi bile u skladu s međunarodnim standardima. Preživjeli često naglašavaju odgovornost države da ih podrži i pozivaju na usvajanje nacionalnog sistema reparacija, kroz koji bi svi imali pristup adekvatnoj podršci i jednaka prava.

„Hvala Bogu, status djece poginulih boraca je riješen, ali tražimo da imamo ista prava kao i oni, i da budemo priznati kao kategorija djece čije su majke silovane tokom rata.“ – Alen Muhić, dijete rođeno iz rata

Činjenica je da nijedna zemlja na svijetu, pa ni Bosna i Hercegovina, nema jasno definisanu kategoriju djece rođene iz rata koja žive na margini i bore se za priznanje svog pravnog statusa, gdje se suočavaju s brojnim administrativnim preprekama, stigmatizacijom i diskriminacijom.